Rafał Janiak – kompozytor, dyrygent, pedagog urodzony w 1986 roku. Od 2023 roku zastępca dyrektora ds. artystycznych Teatru Wielkiego w Łodzi, od 2024 roku prorektor ds. artystycznych Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Z wyróżnieniem ukończył studia dyrygenckie pod kierunkiem prof. Antoniego Wita (2011) oraz kompozytorskie w klasie prof. Stanisława Moryto (2010) na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. W 2016 roku uzyskał stopień doktora sztuk muzycznych w zakresie dyrygentury, a w 2020 – doktora habilitowanego. Obecnie pracuje na stanowisku profesora uczelni. W latach 2019-2024 był dziekanem wydziału Dyrygentury Symfoniczno-Operowej. Od 2024 jest kierownikiem katedry Dyrygentury Symfoniczno-Operowej. Za swoją działalność naukowo-artystyczną otrzymał liczne stypendia, w tym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007, 2012), Prezydenta Miasta Gdańska (2005, 2009), Keimyung University Foundation (Korea Południowa, 2009), stypendium z program „Młoda Polska” oraz prestiżowe stypendium dla wybitnego młodego naukowca przyznane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W latach 2017-24 był kierownikiem artystycznym Chopin University Chamber Orchestra, z którą koncertował na całym świecie, w tym podczas tournée po Chinach w 2019 roku. Pod jego kierownictwem zespół nagrał kilka płyt, z których część była nominowana do nagrody „Fryderyk”. W swoim dorobku artystycznym posiada łącznie kilkanaście płyt CD i DVD z nagraniami ze znaczącymi polskimi zespołami artystycznymi.
Karierę dyrygencką rozpoczął w 2011 roku, debiutując podczas koncertu dyplomowego z Orkiestrą Filharmonii Narodowej. Kontynuując współpracę z tą instytucją w latach 2012–2013 pełnił funkcję asystenta dyrygenta, współpracując z Antonim Witem i Jackiem Kaspszykiem oraz innymi wybitnymi dyrygentami gościnnymi, prowadził wiele koncertów w tym finał „Warszawskiej Jesieni” w 2013 roku. Współpracował z różnymi czołowymi polskimi orkiestrami, m.in. Filharmonią Narodową, Narodową Orkiestrą Polskiego Radia w Katowicach, Filharmonią Krakowską, Łódzką, Śląską, Bałtycką, Lubelską, Gorzowską, Zielonogórską, Podkarpacką, Opolską i Polską Filharmonią Kameralną Sopot. Regularnie występuje jako dyrygent w kraju i za granicą, prowadząc koncerty symfoniczne i oratoryjne.
Premierą opery „Cosi fan tutte” Mozarta w 2011 roku rozpoczął działalność operową. Od tego czasu w ramach współpracy z UMFC przygotował i poprowadził nowe inscenizacje takich oper jak: „Don Giovanni” Mozarta (Warszawska Opera Kameralna), „Eugeniusz Oniegin” Czajkowskiego oraz „Suor Angelica” i „Gianni Schicchi” Pucciniego (Teatr Wielki-Opera Narodowa). Dyrygował również przedstawieniami: „Cyrulika sewilskiego” Rossiniego (Opera Bałtycka w Gdańsku) a także w Teatrze Wielkim w Łodzi m.in. „Turandot” Pucciniego, „Carmen” Bizeta, „Barona cygańskiego” Straussa „Strasznego dwóru” Moniuszki, „Holendra tułacza” Wagnera oraz wiele innych. Jako kierownik muzyczny premiery przygotował dla Teatru Wielkiego w Łodzi: „Fausta” Gounoda, „Traviatę” Verdiego, „Romeo i Julię” Berlioza, „Jasia i Małgosię” Humperdincka oraz „Cyganerię” Giacomo Pucciniego. Ważnym osiągnięciem w karierze Rafała Janiaka było przygotowanie premiery „Raju utraconego” Pendereckiego – nagrodzonego Teatralnymi Nagrodami Muzycznymi im. Jana Kiepury za m.in. najlepszy spektakl i nominacja do International Classical Music Awards za nagranie DVD. Również w łódzkim Teatrze Wielkim zainicjował m.in. Festiwal Pucciniowski a także cykl Koncertów z Gwiazdą, podczas których wystąpił z artystami takimi jak Pretty Yende, Francesco Demuro czy Aleksandra Kurzak. Szczególnym osiągnięciem Rafała Janiaka jest opera „Człowiek z Manufaktury”, która przyniosła mu zwycięstwo w konkursie Teatru Wielkiego w Łodzi. Jury pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Pendereckiego jednogłośnie przyznało mu Grand Prix, a utwór zdobył także nagrodę publiczności. Prapremiera opery miała miejsce w 2019 roku w Teatrze Wielkim w Łodzi, a jej plenerowe wykonanie na Rynku Włókniarek Łódzkich stało się jednym z najbardziej spektakularnych wydarzeń w historii miasta.
Jego działalność została uhonorowana wieloma nagrodami, m.in. I nagrodą Konkursu Kompozytorskiego im. Jana Pawła II w Warszawie (2007), III nagrodą Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego „Musica Sacra” w Częstochowie (2008) oraz wyróżnieniem na Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda w Warszawie (2010). Był także półfinalistą Conducting Competition „Donatella Flick” w Londynie (2014).
Rafał Janiak konsekwentnie łączy działalność artystyczną, kompozytorską i dydaktyczną, przyczyniając się do promocji polskiej kultury muzycznej zarówno w kraju, jak i za granicą.
W 2023 roku otrzymał Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis.